آینده حضور فناوری اطلاعات در داروخانه های ما چگونه است؟
آتش، برق، IT
یادداشتی از دکتر میثم سیدی‌فر که در سال 1388 در نشریه سپید منتشر شده است
سالها قلم و کاغذ، رسالت کتابت را بر عهده داشتند. از کتابت افکار و تجربیات بشرگرفته تا سیاق نامه های بازار، اما کم کم کتاب های الکترونیکی، نرم افزارهای محاسباتی، اتوماسیون اداری و نامه های الکترونیکی عرصه را بر کاغذ و قلم تنگ کرده و معنای نوشتن، کتاب، نامه و … را دگرگون ساخته اند.
سال چهار و پنج در دانشکده داروسازی، سال کارآموزی هاست و ما آن روزها واحد کارآموزی داروخانه را در داروخانه های دانشکده که از پر مراجعه ترین داروخانه های تهران به شمار می آیند، می گذراندیم. خوب به یاد دارم نسخه ناخوانا، درخواست دارو بدون ارائه نسخه و اشکالات بیمه های نسخه ها از مشکلات روز و شبمان بود. بحثی که آن روز با استادان و دوستان مطرح می کردیم، پیشنهاد الکترونیکی کردن پرونده پزشکی بیماران، نسخه و سیستم بیمه بود و یا حداقل اجرای سیستم هوشمند بیمه و نسخه های تایپی.
آن روز این صحبت ها را به حساب بلندپروازی ذهن دانشجویان می گذاشتند و می گذشتند.
بلندپروازی های دیروز
29 و 30 آبان ماه 1387 دومین کنگره مدیریت سلامت در تهران برگزار شد. در این کنگره میزگردی تحت عنوان «پرونده الکترونیک سلامت، چالش ها و راهکارها» برگزار شد که در آن دکتر ریاضی، عضو کارگروه سلامت الکترونیکی شورای عالی فناوری اطلاعات کشور و مشاور وزیر بهداشت، به ارائه توضیحاتی در خصوص مراحل انجام پرونده الکترونیک سلامت و وضعیت موجود آن در کشور پرداخت.
همچنین مهندس توکلی، مشاور و عضو شورای راهبردی پروژه کارت هوشمند بیمه و سلامت سازمان تأمین اجتماعی (تأمین کارت سلامت) به تبیین وضعیت فعلی و جایگاه آینده تأمین کارت سلامت پرداخت.
در هر دو طرح و طرح های مشابهی که در کشور در حال اجرا هستند، جمع آوری اطلاعات بیماران، بررسی و طبقه بندی آنها، یکپارچه سازی نسخه نویسی، پایش دریافت نسخ و مصرف داروها، کاهش خطا در چرخه درمان، بهینه سازی وضعیت گردش مالی بیمه و بهبود میزان خدمات ارائه شده از اهداف طرح می باشند و بی شک نقش بخش مربوط به نسخه شدن داروها و پایش مصرف از نقاط مهم و کلیدی محسوب شده که انجام آن تغییراتی را در نظام عرضه دارو در داروخانه به همراه خواهد داشت. آنچه که تا دیروز بلند پروازی ذهن دانشجویی قلمداد می شد، امروز به صورت طرحی فراگیر طراحی شده و مراحل اجرای پایلوت آن نیز آغاز گشته است.
باید پذیرفت جهان امروز بسیار پرشتاب تر از سال های گذشته در حال تغییر و تکامل است و اگر بشر دیروز برای تعبیر خوابهایش لازم بود قرن ها منتظر بماند، امروز این زمان در بسیاری از موارد به کمتر از 10سال رسیده است.
نظام عرضه دارو و درمان نیز از این امر مستثنی نیست و اگر سالهای متمادی داروخانه محل ساخت و تهیه انواع داروهای ساختنی و عرضه محدود اشکال صنعتی بود، امروز تنوع محصولات صنعتی نیاز به ساخت ترکیبات مختلف را کاهش داده و داروسازی را از داروخانه به کارخانه منتقل کرده و اگر سالهای متمادی انواع اشکال دارویی به کسبه حکیم باشی و نهایتا عطاری محدود می شد، امروز روزانه بر تنوع اشکال دارویی و روش های درمانی افزوده می شود.
داروخانه های الکترونیکی
سالهاست بحث داروخانه های الکترونیکی در کشورهای صنعتی مطرح شده و نمونه هایی از این داروخانه ها را با جستجوی ساده در اینترنت در کشورهای کانادا و استرالیا خواهید یافت.
شاید با توجه به فراهم نبودن بستر قانونی و نگرانی هایی که در خصوص کاهش کنترل بر عرضه دارو در این روش وجود دارد، تحقق داروخانه های الکترونیکی در آینده ای نزدیک بعید به نظر برسد، اما آغاز طرح پایلوت کارت سلامت و تکمیل اطلاعات پرونده الکترونیکی سلامت ایرانیان، امکان ایجاد اتوماسیون را در نظام سلامت فردای ایران بسیار محتمل می نماید.
تصور داروخانه ای که در آن، دستگاه کارتخوان، نسخه را بخواند، از طریق کامپیوتر متصل به کارتخوان تداخلات دارویی، سابقه حساسیت، توصیه های خاص و… بررسی و اعلام شود، بسیار آسان است. در این داروخانه، داروساز احتمالا بر فعالیت های کامپیوتری نظارت می کند و اگر زحمت زدن دستور روی محصولات را هم چاپگر بکشد و دستور را به همراه توصیه های لازم در مورد نحوه مصرف در اختیار بیمار قرار دهد، داروساز تنها دارو را به همراه دستورات و توصیه ها در کیسه گذاشته و با لبخندی به بیمار تحویل خواهد داد و در صورت گنگ بودن اطلاعات، به سوالات بیماران پاسخ خواهد داد.
بیایید کمی فراتر برویم. پیشخوان داروخانه را مثل باجه بانک به دستگاه نسخه پیچ (مثل خودپرداز بانک) تبدیل کنیم. در این صورت شما کارت را در دستگاه می گذارید و پس از چند لحظه داروهای شما به همراه پرینت توصیه و دستورات لازم به صورت خودکار در اختیار شما قرار خواهد گرفت. هزینه ها نیز از حساب بانکی شما با محاسبه سهم بیمه و … کسر می شود.
در این صورت یک داروساز میتواند به صورت آنلاین به پایش سیستم بپردازد، البته به شرطی که تا آن زمان اعتماد به نیروی انسانی مثل امروز، بیشتر از ماشین باشد. این تصور و تخیلات را می توان ادامه داد و بی شک با روند سریع تغییرات در جهان، نظام آینده عرضه فرآورده های دارویی، اگر نه مثل تصورات فوق، اما از شکل امروزی خود فاصله زیادی خواهد گرفت.
مقاومت بی فایده است
پرسشی که در اینجا مطرح می شود، این است که جامعه داروسازان ما و نظام تربیت نیروی انسانی ما در دانشگاه ها تا چه حد به این تغییر اندیشیده اند و چه جایگاهی برای داروساز فردا متصورند؟
آیا فارغ التحصیل امروز دانشکده داروسازی آموزشی می بیند که بتواند بر موج تغییرات فردا سوار شود و آیا جایگاه شغلی اغلب فارغ التحصیلان دانشکده های داروسازی که در داروخانه ها مشغول می شوند، طی 30 سال خدمت داروسازان تغییر نخواهد کرد؟
پس تا کسی پنیرمان را بر نداشته، به دنبال پنیر جدید برویم. پنیری که امکان به روزرسانی بالاتری داشته باشد.
